Het Zeeuws Museum bewaart en verzamelt Zeeuws cultureel erfgoed voor toekomstige generaties. Als basis voor het Inspireren & Verwonderen en ook het Leren & Verbinden vormt de collectie het uitgangspunt voor onze activiteiten.

Collectiestukken hebben aandacht en onderhoud nodig om ze in een zo goed mogelijke conditie te behouden. Soms moeten objecten een restauratiebehandeling ondergaan om in een presentatie te kunnen worden opgenomen. Restauraties maar ook deskundigen die onze collectie raadplegen voor wetenschappelijk onderzoek brengen soms verrassende onbekende aspecten van onze collectiestukken aan het licht. Deze kennis proberen we steeds op nieuwe manieren te delen met het publiek, zowel in het museum als op onze website en via ons YouTube-kanaal.

De collectie van het Zeeuws Museum is niet statisch; ze kent een eigen dynamiek. Zo wordt de collectie regelmatig aangevuld met nieuwe stukken, zowel door schenking als door aankoop van stukken, zoals bijvoorbeeld kunstwerken die in opdracht zijn gemaakt. Daarnaast ontvangen we regelmatig tijdelijke bruiklenen voor presentaties en tentoonstellingen. Op deze manier zijn steeds andere objecten met een Zeeuwse connectie uit collecties van andere instellingen of van particulieren in het museum te zien. Daar staat tegenover dat het Zeeuws Museum zelf eveneens graag objecten in bruikleen geeft. Zo kunnen anderen ook buiten de muren van het Zeeuws Museum kennis maken met het culturele erfgoed van Zeeland.

BEHOUD EN BEHEER

COLLECTIE MOBILITEIT EN CONSERVERING DIT IS ZEELAND

Voor de afdeling collectie staat dit jaar in het teken van de nieuwe presentatie Dit is Zeeland. Begin 2017 komen diverse geconserveerde en gerestaureerde collectiestukken terug van externe restauratoren. In de ateliers van het museumdepot wordt de laatste hand gelegd aan het prepareren en voorbereiden van de collectie. Het is een periode van veel collectie mobiliteit en alle zeilen bij om de deadline te halen. In extra depotrekken kan de collectie die tien jaar op zaal heeft gestaan weer acclimatiseren. Het is een logistieke uitdaging om te zorgen dat uiteindelijk alle collectiestukken daar komen waar ze horen. Ook voor alle zeven wandtapijten wordt ruimte gemaakt om deze tijdens de verbouwing veilig en schoon op te bergen.

Kemperman Restauratie uit Bergen op Zoom zorgt voor de plaatsing van de sarcofaag in Dit is Zeeland... via het raam!

Zodra de ruimtes van de nieuwe presentatie zijn voorbereid, wordt begonnen met het inrichten ervan. Als eerste wordt de sarcofaag uit de collectie van het Zeeuws Genootschap naar binnen gebracht via het raam. Een spannende actie, uitgevoerd door Kemperman Restauratie uit Bergen op Zoom. Ter plekke wordt de sarcofaag schoongemaakt en geconserveerd.
Na de inrichting, wanneer de bezoeker weer vrijuit het museum kan bekijken, wordt in het depot de collectie uit de vorige presentatie gecontroleerd op conditie en teruggebracht naar de eigenlijke standplaats. Een ingrijpende herinrichting als voor Dit is Zeeland vereist een lange voorbereidingstijd maar ook zeker een lange nabewerking. Hierbij zijn naast veel interne ook diverse externe collectiewerkers betrokken.

STANDPLAATSCONTROLE

Samen met leden van Het Zeeuws Genootschap wordt het hele jaar door per depot gecontroleerd of de collectie op de juiste plaats staat. Inhoudelijke informatie wordt daar waar nodig aangevuld. Dit proces is gestart in 2016 en loopt nog door tot in 2019. In de depots met natuurhistorie en numismatische collectie zijn elke week conservatoren van het Zeeuws Genootschap actief. Zij werken aan voorbereidingen van de jubileumtentoonstelling in 2019 alsmede het ontsluiten van de collectie schelpen, mineralen, botten, preparaten en munten.

COLLECTIEFOTOGRAFIE

Een belangrijk onderdeel van het ontsluiten van collectie is de fotografie. Voor de eigen database, nieuwe collectieaanwas, presentaties maar ook voor publicatie en onderzoek fotograferen Anda van Riet en Mieke Wijnen de collectie.

ONDERZOEK

In 2017 hebben verschillende externe onderzoekers collectiestukken bestudeerd in het kader van hun onderzoek. Vooral de natuurhistorische collecties, de afdeling archeologie en de verzameling etnografica ontvangen in 2017 de nodige belangstelling van externe onderzoekers.
Meest bijzondere onderzoek is dat van Master student kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Utrecht Jeroen Lesuis, ten behoeve van zijn afstudeerscriptie. Op verzoek van het museum heeft hij onderzoek gedaan naar drie Zuid-Amerikaanse hoofdtooien en hun achtergrond. Naar aanleiding van een contact dat hij tijdens zijn onderzoek heeft opgedaan, is etnologisch onderzoeker Andreas Schlothauer uit Duitsland naar het Zeeuws Museum gekomen om de hoofdtooien te onderzoeken. Gezamenlijk hebben Lesuis en Schlothauer de drie tooien van dichtbij bestudeerd, met als bijzondere uitkomst dat één van de tooien eigenlijk een samenvoeging is van twee afzonderlijke hoofdtooien. Een uitbreiding van de oudste Zeeuws Genootschapscollectie dus. Deze bijzondere collectie, waarvan een zeer groot gedeelte in beheer is bij het Zeeuws Museum, is bovendien in 2017 door de minister van OCW aangewezen als beschermd cultuurgoed.

Bijzonder resultaat na grondig onderzoek van hoofdtooi uit Demerary
Foto Ivo Wennekes

In 2017 hebben verschillende externe onderzoekers collectiestukken bestudeerd in het kader van hun onderzoek. Voor de natuurhistorische collectie zijn dit:
•  Alberto Collareta van de Universita Di Pisa voor bestudering van fossiele walvispokken
•  Diego J. Alvarez-Lao, University of Oviedo, Spanje, voor bestudering fossiele mammoetresten uit het Pleistoceen
•  J. Boshamer van de Zoogdiervereniging voor bestudering van de collectie fossiele landzoogdieren
•  Felix Marx van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, Brussel, voor bestudering van fossiele walvissen
•  Jan van der Made van het National Research Council van het Museo Nacional de Ciencias Naturales, Spanje, voor onderzoek naar de collectie hoefdieren (herten, runderen, paarden, neushoorns)

Voor de collectie archeologie zijn het twee onderzoekers:
•  Tim Rene Clerbaut van Universiteit Gent voor zijn promotieonderzoek naar Romeins keramisch bouwmateriaal uit Colijnsplaat
•  Lauran Toorians voor onderzoek naar het Romeinse Hercules Magusanus-altaar van Westkapelle

Bouke-Jan van der Veen, oud-medewerker van het Koninklijk Penningenkabinet te Leiden, is onderzoek komen doen naar de oude nummering van munten. Uit Zuid-Oost Azië ontvingen we Melinda Susanto van de National Gallery Singapore voor bestudering van een handgeschreven kopie van een manuscript van Johan Nieuhof. Voor zijn onderzoek naar de meekraphandel en -keuring heeft Ernst Homburg van de Universiteit van Maastricht verschillende aan meekrap gerelateerde objecten bestudeerd. Leden van de Stichting Visserstruien hebben het breigoed uit de textielcollectie onderzocht. Ard Hesselink heeft het archief van het Kunstmuseum onderzocht.

Modeontwerperscollectief Das Leben am Haverkamp (Anouk van Klaveren, Christa van der Meer, Dewi Bekker en Gino Anthonisse) heeft de hele collectie onderzocht ter voorbereiding van een tentoonstelling in het voorjaar van 2018.

Ter voorbereiding op de jubileumtentoonstellingen van het Zeeuws Genootschap in 2019 - ter gelegenheid van hun 250-jarig bestaan - hebben we verschillende bezoekers mogen ontvangen:
•  Piet de Blaaij van Warenhuis Axel
•  Veronica Frenks van Ma Plume (conservator Zeeuws Genootschap)

Het oudste deel van de collectie van het Zeeuws Genootschap is benoemd tot beschermd erfgoed. Ter gelegenheid van deze bijzondere erkenning hebben Arda Scholte en Nina Duggen van de Erfgoedinspectie een kennismakingsbezoek aan de collectie van het Zeeuws Genootschap afgelegd, samen met Hugo Schorer, Katie Heyning en Erik van der Doe van het Zeeuws Genootschap, Hannie Kool van het Zeeuws Archief en Anne Buteijn van ZB| Planbureau en Bibliotheek van Zeeland en daarbij het Zeeuws Museum en het museumdepot bezocht.

ONDERZOEK HONORAIR CONSERVATOREN

De honorair conservatoren van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen helpen mee om door nauwgezet onderzoek door henzelf, of samen met universitaire onderzoekers, de kennis over de voorwerpen in de collectie te vergroten. Hierdoor is het ook mogelijk de verhalen, die met voorwerpen verbonden zijn, vast te leggen. Door erover te publiceren en erover te vertellen blijft de kennis van het Zeeuws erfgoed levend. Enkele voorbeelden.

Links en midden: petrografisch onderzoek door Roland Dreesen, Sven van Haelst en Wim De Clercq (Foto's Aagje Feldbrugge). Rechts: houtmonstertjes van Gerard Heerebout

Geschiedenis herhaalt zich
Een potvis op het strand, zoals die op 1 december 2017 bij Domburg aanspoelt, is altijd een bijzondere gebeurtenis die veel mensen trekt. Dat is altijd zo geweest. Foto’s worden gemaakt, onderzoekers gaan aan de slag en het nieuws komt in de krant, op radio en televisie. Zo is het ook voor de orka, die op 4 december 1783 bij Domburg aanspoelt en heel veel mensen nieuwsgierig maakt. Een pamflet wordt gedrukt om de aandacht op het aangespoelde dier te vestigen en er wordt een aquarel van het moederdier gemaakt. Bijzonder is dat bij het in stukken snijden van het dier een ongeboren jong gevonden wordt. Het jong wordt opgezet en vereeuwigd op een schilderij. De aquarel en het opgezette jong bevinden zich in ons museum; het jong is de oudst bewaarde orka ter wereld. Deze orka is nu te zien in de presentatie Dit is Zeeland

Kaak als bewijs
Tegenwoordig zijn zeezoogdieren zoals zeehonden, bruinvissen en dolfijnen beschermde dieren. In de collectie van het museum bevindt zich een onderkaak met snijsporen van een heel zeldzame snaveldolfijn. Een werkman vindt deze in 1877 bij het delven van een sloot bij Bruinisse. Na enig speurwerk blijkt de meest voor de hand liggende verklaring dat het dier gevangen of gevonden is en naar de burgemeester gebracht, een boer die buiten het dorp woont. Die betaalt namelijk de premies voor gedode zeehonden, bruinvissen en dolfijnen, omdat die in die tijd als schadelijk worden gezien voor de visserij. Om te voorkomen dat een dier twee keer wordt ingeleverd, wordt bij zeehonden een voorpoot afgesneden en bij bruinvissen en dolfijnen de onderkaak. De kaak vertegenwoordigt dus ook een stukje visserijgeschiedenis.

Identificatie
In de collectie bevindt zich een xylotheek, een verzameling kleine houten plankjes, ooit aanwezig in het kabinet van P.J. Serlé en in 1806 aan het Zeeuws Genootschap geschonken. Het zijn plankjes van inlandse en West-Indische housoorten. De geschreven catalogus die erbij hoort, geeft voor de West-Indische soorten alleen maar de lokale namen. Gelukkig verschijnen er een aantal jaren geleden (2002 en 2003) bij de universiteiten van Wageningen en Utrecht publicaties met daarin notities van namen, gebaseerd op interviews met de lokale bevolking. Na ruim twee eeuwen kunnen nu veel houten plankjes geïdentificeerd worden en een wetenschappelijke naam krijgen. Bijzonder is dat veel lokale West-Indische namen sterk lijken op namen van bomen van de westkust van Afrika.

Zeeland staat onder andere bekend om zijn Nehalennia-altaren uit de Romeinse periode. Van veel altaren zijn alleen maar brokstukken in de collectie aanwezig. Nauwkeurige studie van de gebruikte steensoorten maakt pas recent duidelijk welke brokstukken bij elkaar horen omdat de steensoort uit dezelfde groeve komt. De meeste steensoorten komen uit Noord-Frankrijk maar ook de Germanen van boven de Rijn leveren steen voor de votief altaren. Zo vergroot zich onze kennis van de geschiedenis van de Romeinen in Zeeland via de Nehalennia-altaren.

AANKOPEN

In bijna elke zaal van de nieuwe collectiepresentatie Dit is Zeeland zijn naast cultuurhistorische objecten ook hedendaagse kunstwerken te zien. Ze vullen het verhaal van de zalen aan of laten juist het opgeroepen beeld even kantelen. Een aantal van deze werken zijn in 2017 aangekocht. Het museum gaf aan Jaap Scheeren en We Make Carpets opdracht om nieuwe werken te maken speciaal voor Dit is Zeeland.

Noordzee Residence

Noordzee Residence, door Jaap Scheeren

Zon, zee en strand. In de laatste zaal van Dit is Zeeland zien we Zeeland door de ogen van de toerist. Tegenover het idyllische beeld dat door menig kunstenaar is vastgelegd wilde het museum een andere, meer realistische kant van het toerisme laten zien. Toerisme brengt Zeeland naast economische voorspoed namelijk ook diverse ingrijpende landschappelijke effecten. Fotograaf Jaap Scheeren stelde voor om naar een van de vele uniforme bungalowparken te gaan en daar een huisje onder handen te nemen. Gewapend met stoepkrijt, stickers en andere attributen tovert hij een van de weinig tot de verbeelding sprekende vakantiehuizen om tot een uitbundig en feestelijk kraakpand. Zo verovert hij de openbare ruimte weer terug op de oprukkende uniforme bebouwing van de kustgebieden.

Clam Carpet, Shell Carpet, Mussel Carpet

Op zaal in Dit is Zeeland: Clam Carpet, Shell Carpet, Mussel Carpet van We Make Carpets
Foto Pim Top

Kunstenaarscollectief We Make Carpets werkt sinds 2010 aan een steeds verder uitdijend oeuvre. Ze gebruiken telkens een ander materiaal voor het maken van veelal tijdelijke installaties. Ze kiezen materiaal dat in grote hoeveelheden voorhanden is zoals frietvorkjes of paperclips. Door deze in symmetrische patronen te leggen doen de werken denken aan grote of kleine tapijten.
In de zaal die over zee gaat hangen drie van deze werken. Dat ze hier hangen is niet toevallig; door hun vorm en formaat vormen ze een eigenzinnige voorbode op de beroemde wandtapijten van wol en zijde, die een zaal verderop hangen. Deze installatie is gemaakt van drie soorten in Zeeland voorkomende schelpen. Met een groep van 20 vrijwilligers hebben de drie kunstenaars scheermessen en kokkels geraapt op het strand de Banjaard bij Vrouwenpolder. Om ook het materiaal voor het derde werk bij elkaar te krijgen, werd de dag afgesloten met een mosselmaaltijd.

OVERIGE AANKOPEN

•  Zuid-Bevelandse broekstukken en Zuid-Bevelandse bloedkoralen snoer
•  Zelfportret, Reimond Kimpe, olieverf op doek (1961)
•  Onuitgesproken Gedachten (Thoughts Unsaid), Bojan Fajfrić, multimedia installatie (2015)
•  De internationale Zeeschaal, Marinus Boezem
•  Kleine Zuid-Bevelandse RK boven- en ondermuts, replica-versie van circa 1820
•  Vier wijnglazen met gravering in Lodewijk XVI stijl met pijl en boog en het wapen van het Middelburgse schuttersgilde, eind 18e eeuw
•  “De Passie Christi”, Jan de Prentenknipper, ingekleurd knipsel
•  Godsvertrouwen, naar Jan Toorop, ingekleurde lithografie

SCHENKINGEN

Schenkingen die het Zeeuws Museum mocht ontvangen in 2017:

•  Portret van Lucas Schorer, door Louis de Fontaine, olieverf op doek (1721). Schenking de heer Jhr. dr. H.A. van Adrichem Boogaert, Aerdenhout
•  Oud hoedje, afkomstig uit Zonnemaire, ruim 125 jaar geleden gedragen, alsmede een tasje. Schenking mevrouw P. Kuijper, Ridderkerk
•  Badjas. Schenking de heer P. Henderikx
•  Twee puzzels. Schenking de heer T. Duursma, Warffum
•  Portret van Petronella Johanna Blaauw en portret van Paul Francoois Loijsen. Schenking mevrouw J.N. Steenbakker Morilyon, Gouda
•  Diverse streekdrachten uit Borsele. Schenking de heer A. Doornheim, Emmeloord
•  Vier schilderijen en diverse sieraden. Nalatenschap via de Vereniging Rembrandt
•  Twee theelepeltjes, afkomstig uit Zeeland. Particuliere schenking
•  Vier keukenschorten, rok, kinderboezeroen, tafelkleed en zilveren theelepeltje. Schenking de heer M. Bosselaers
•  Badhanddoek. Schenking mevrouw J. van Renthergem

Schenking uit nalatenschap via de Vereniging Rembrandt
Foto Anda van Riet

BRUIKLENEN

Voor de nieuwe presentatie Dit is Zeeland heeft het Zeeuws Museum in 2017 ruimhartig bruiklenen ontvangen van verschillende instellingen, zowel van binnen als van buiten Zeeland. Daarnaast hebben enkele particulieren en kunstenaar Bojan Fajfrić voor langere tijd objecten in bruikleen gegeven. Ook voor de tijdelijke tentoonstellingen Uyt eygen ervarentheyd. De wondere insectenwereld van Johannes Goedaert, HANDWERK, Landschappen en de reizende tentoonstelling De Romeinse Kust zijn zowel van particulieren als van verschillende musea en andere collectiehoudende instellingen objecten in bruikleen ontvangen.

Het Zeeuws Museum heeft zelf ook aan verschillende tentoonstellingen elders een bijdrage kunnen leveren in de vorm van het ter beschikking stellen van collectiestukken, zowel in Zeeland als daarbuiten en in het buitenland. Bijzonder om te vermelden is de tentoonstelling Pin It! in het Europäische Hansemuseum in Lübeck. In dit geval zijn niet alleen objecten in bruikleen gegeven maar is de Zeeuws Museum-tentoonstelling Sign of the Times volledig overgenomen.

Pin-it! Ophangen van spandoek aan gevel van Europäisches Hansemuseum in Lübeck
Foto Sarah Niesel

INKOMENDE BRUIKLENEN

Bruikleen voor de tentoonstelling HANDWERK:
•  Caspar Labarre: vier stoelen, diverse proefmodellen en technische tekeningen

Bruiklenen voor de tentoonstelling Uyt eygen ervarentheyd. De wondere insectenwereld van Johannes Goedaert:
•  de heer Baaijens: vlinderval
•  de heer en mevrouw Beaart: diverse delen van boek Metamorphosis Naturalis; Stephan Blancaart, Schouw-burg der Rupsen, Wormen, Maden en vliegende Dierkens daar uit voortkomende, 1668; boek Swammerdam; boek Verlichterie Kunde of regt-gebruyk der water verwen, 1697; koperen plaat, de gravure van Persyn met portret van Willem de Swaen; afdruk van de gravure, vervaardigd door Eric Armitage in het Rembrandthuis, Amsterdam en twee insectariumbakken
•  Museum Boerhaave: twee modelvlinders
•  de heer Laurentius: boek Abraham Bosse, bolletje etsgrond, Smalt (blauw glas), mengschaaltje, drie zalfpotjes en Burijn, twee etsnaalden en schraapstaal
•  Naturalis Leiden: vijf lades en drie kleinere doosjes met diverse vlinders
•  Kumi Oda: installatie De Zijdecirkel
•  Rijksmuseum Amsterdam: Gezicht op Middelburg, tekening Johannes Goedaert
•  de heer H. Zuidervaart: twee boeken Johannes de Mey

Bruiklenen voor de presentatie Dit is Zeeland:
•  Bojan Fajfrić: Onuitgesproken Gedachten, installatie Bojan Fajfrić
•  Centraal Museum Utrecht: Het portret van de geestelijke, anoniem (olieverf op paneel), Memorietafel van Heer Raas van Haamstede, anoniem (olieverf op doek) en Landschap met korenschoven Zeeland, Charley Toorop (olieverf op doek)
•  De Nederlandsche Bank, Amsterdam: Zeeuwse dormant met foedraal
•  Gemeente Goes: Creatie als enig bestaan, Ben d’Armagnac (collage)
•  Gemeente Veere: Gezicht op Domburg met koolraap, anoniem, 1616
•  Haags Historisch Museum: Guillaume Sweerts en familie, Salomon Mesdach (olieverf op paneel)
•  Maritiem Museum Rotterdam: Schepen in de storm, Hendriks Corneliszoon Vroom (prent)
•  Museum aan de Stroom, Antwerpen: drie morions, twee hellebaarden, drie pieken, zwaard met rocaillemotief en lontmusket met schuttersvork
•  Museum Boijmans van Beuningen: Baardmankruik, zoutvat, Driekoningenkan, kruik, kom ‘Ave Maria’, tripschoen en kom met reliëfapplicatie
•  Nationaal Militair Museum, Soest: sponton met bladvormige kling met wapen van Zeeland
•  Particuliere collectie: 6 haarnaalden, 1 paar bolspelden, Zuid-Beveland, en 1 oorijzer, Zuid-Beveland
•  Particuliere collectie: Romeinse gouden halsring
•  Provinciaal Archeologisch Depot Zuid-Holland, Alphen aan de Rijn: twee zoutcontainers
•  Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed: Groepsportret van de familie Cromstrien, Laurens de Neter (olieverf op doek)
•  Rijksmuseum, Amsterdam: Astrolabium Zacharias Jansen, twee vuurpotten, zilveren specerijenbus in de vorm van de toren van de Sint Jan in Den Bosch, schilderij Landschap met figuren en een dorpskermis, Adriaen van de Venne
•  Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland: twee schoenen, tinnen zoutvat, mondharp, kledinghaakjes, boekbeslagstukken, riemhangers, eikelhangertjes, drie kannen, twee pijpaarden beeldjes, negentien ijzertijdpotten en hondenskelet
•  ZB| Planbureau en Bibliotheek van Zeeland: prent zoutwinning door Cornelis Pronk
•  Zeeuws Archief, collectie Zelandia Illustrata: twee prenten Koekkoek, tekening orca, tekening vondst Nehalenniastenen door Hendrik van Schuylenburgh (en kopie), prent zoutwinning door Cornelis Pronk, prent uitzeilen vloot door Hendrik Vroom

Bruikleen voor de tentoonstelling Landschappen:
•  Jos de Putter: filmmateriaal Landschappen door Jos de Putter

Bruiklenen van diverse aard en omvang voor de reizende tentoonstelling De Romeinse Kust:
(18-11-2017 t/m 06-05-2018)
• Archeologie, Natuur en Milieueducatie, Gemeente Den Haag
• Archeologisch Depot Bergen op Zoom
• Bureau Oudheidkundig Onderzoek (BOOR), Rotterdam
• Erfgoed Leiden en Omstreken, Leiden
• Gemeentelijk Archeologisch Museum Aardenburg, Aardenburg
• Museum Meermanno, Den Haag
• Noord-Hollands Archief, Haarlem
• Peter Pinxteren, Baarland
• Provinciaal Archeologisch Depot Zuid-Holland, Alphen aan den Rijn
• Provinciaal Depot voor Archeologie Noord-Holland, Castricum
• Rijksmuseum van Oudheden, Leiden
• Stichting Archeologisch Museum Zeeland
• Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ), Middelburg
• Streekmuseum Goeree-Overflakkee, Sommelsdijk
• Westlands Museum, Honselersdijk
• Zeeuws Archief, Middelburg
• Zeeuws Genootschap, Middelburg

UITGAANDE BRUIKLENEN

Bruiklenen aan het Huis van Hilde, Castricum, voor de reizende tentoonstelling De Romeinse Kust (01-10-2016 t/m 01-04-2017):
•  Romeinse urn, afgietsel van Genius-beeldje, drie Romeinse bronzen fibula's, fragment Romeinse dakpan en zilveren beslagstuk

Bruikleen aan het Deutsches Goldschmiedehaus, Hanau, voor de tentoonstelling Annelies Planteydt (09-10-2016 t/m 29-01-2017):
•  Annelies Planteydt, halssieraden: Collier boogjes, Collier 'Eilanden', De koorddanseres, Purple Lanes en Zeeuws meisje

Bruikleen aan het museum Villa Stuck, München, voor de tentoonstelling Jan Toorop (1858-1928), (26-10-2016 t/m 29-01-2017):
•  Jan Toorop, Gebed voor de maaltijd, 1907 (olieverf op karton)

Bruikleen aan het museum Brőhan, Berlin, voor de tentoonstelling Jan Toorop (1858-1928), (23-02 t/m 23-05-2017):
•  Jan Toorop, Gebed voor de maaltijd, 1907 (olieverf op karton)

Bruikleen aan STAM - Stadsmuseum Gent, voor de tentoonstelling Draken (01-12-2016 t/m 28-05-2017):
•  Draakje op sterk water

Bruiklenen aan Het Nieuwe Instituut, Rotterdam, voor de tentoonstelling Designing the Surface (27-01 t/m 25-06-2017):
•  Drie borden met houtnerfimitatie, twee nautilusschelpen, een meelblik, een Japanse lakkist en een gemarmerde schouw

Bruiklenen aan het Dordrechts Museum voor de tentoonstelling Koninklijk Paradijs. Aert Schouman en de verbeelding van de natuur (19-02 t/m 17-09-2017):
•  Aert Schouman, Schoorsteenstuk met vogels en pluimvee, 1754 (olieverf op doek)
•  Jacobus Vonck, Schoorsteenstuk met muskus eenden, nijlgans en tamme duiven bij een tuinvaas, 1769 (olieverf op doek)

Bruiklenen aan het Gemeentemuseum, Den Haag, voor de tentoonstelling Porselein met karakter (25 -03 t/m 22-10-2017):
•  Drie porseleinen borden met een bloeiende boom in onderglazuur blauw, China, 1580-1614
•  Schotel met landschap en een spreuk in Famille verte, China, 1662-1722

Bruiklenen aan Muzee Scheveningen voor de reizende tentoonstelling De Romeinse Kust (22-04 t/m 15-10-2017):
• Romeinse urn, afgietsel van Genius-beeldje, drie Romeinse bronzen fibula's, fragment Romeinse dakpan en zilveren beslagstuk

Bruiklenen aan Museum Veere voor de tentoonstelling Het Dijkhuis: Een verdwenen stukje Veere (22-04 t/m 24-09-2017):
•  Claire Bonebakker, Pieren steken bij Het Dijkhuis, 1939-1942 (aquarel)
•  Frits Lensvelt, Veere, 1926 (houtsnede)
•  Frits Lensvelt (jr.), Werk aan de Veersegatdam, 1961-1992 (ets)
•  Willem Johannes Schütz, Hoogaarzen op weg naar Veere, 1869-1933 (olieverf op doek)

Bruikleen aan Museum Betje Wolff, Middenbeemster, voor de tentoonstelling Betje Wolff (01-05 t/m 01-10-2017):
•  Breitobbetje gebruikt door Betje Wolff

Bruikleen aan het Markiezenhof, Bergen op Zoom, voor de tentoonstelling Voorbij ijdelheid. Zes eeuwen zilver in en rond Bergen op Zoom (20-05 t/ 29-10-2017):
•  Dekselbokaal Sint Jacobsgilde, Sint Maartensdijk, 1595

Bruikleen aan het CODA Museum, Apeldoorn, voor de tentoonstelling Annelies Planteydt (05-06 t/m 29-11-2-17):
•  Annelies Planteydt, halssieraden: Collier boogjes, Collier 'Eilanden', De koorddanseres, Purple Lanes en Zeeuws meisje

Bruiklenen aan het Europäische Hansemuseum i.v.m. overname van de Zeeuws Museum-tentoonstelling Sign of the Times, voor de tentoonstelling Pin It! (19-05 t/m 06-08-2017):
•  Vijfentwintig profane en pelgrimsinsignes

Bruikleen aan Kunstenfestival Aardenburg voor de tentoonstelling Plaatsbepaling (08-07 t/m 10-09-2017):
•  Koen Hauser, De Profundis, 2014 (videowerk)

Bruikleen aan Historisch Museum de Bevelanden voor de tentoonstelling Buitengewoon & Markant - op ‘t dorp in de Zak van Zuid-Beveland (01-12-2017 - eind 2019):
•  Gewelfsteen met Christuskop