Dan liever de lucht in! Dat zijn de legendarische woorden die worden toegeschreven aan Jan van Speijk (1802-1831). Zo ook deze tabaksdoos, gemaakt van Japans lakwerk en parelmoer van omstreeks 1830.

We kennen van Speijk als persoon eigenlijk vooral vanwege zijn woorden en zijn beroemde daad. Tijdens de Belgische opstand (1830-1833), waarbij het zuidelijke deel van de Nederlanden strijd om onafhankelijkheid, is van Speijk commandant van een kanonneerboot. Hij is dan luitenant-ter-zee der tweede klasse bij de Koninklijke Marine. Voor zijn deelname aan de beschieting van Antwerpen in 1830 ontvangt hij de Militaire Willems-Orde der vierde klasse.

Op 5 februari 1831 wordt zijn schip op de Schelde door weersomstandigheden stuurloos. Het drijft naar de wal en wordt overstroomd door Belgische opstandelingen die de Nederlandse vlag weten te bemachtigen. Dit is het moment dat van Speijk zijn sigaar in het buskruit moet hebben gestoken. Hij wil niet dat het schip in vijandelijke handen valt. Dit is precies zoals het tussen de commandanten is afgesproken, maar om het dan ook te doen ... Het schip ontploft en de meeste bemanningsleden, waaronder van Speijk, en ook de opstandelingen komen om het leven.

De tabaksdoos, met daarin de naam "J.C.J. van Speijk", dat is voluit Jan Carel Josephus van Speijk, is gemaakt in opdracht van Van Speijk. Het is een kostbaar verjaardagsgeschenk van hem aan de ontvanger, een zekere heer Wiggers. Het Japanse lakwerk is al sinds de 16e eeuw een gewild en kostbaar handelsproduct. Het is een ingewikkeld procedé en kost veel tijd om te maken. Dit lakwerk bereikt met name ons land vanwege de speciale handelsrelatie met Japan. Centraal in deze relatie staat het eilandje Deshima bij de Japanse stad Nagasaki. Vanaf 1641 tot en met 1859 vormt dit eiland het enige contact tussen de westerse wereld en het afgesloten Japan.